Các thuật ngữ, định dạng file video, audio thông dụng
Nếu 5, 10 năm trước đây thôi, các đĩa DVD có định dạng (VOB, MPEG 2) với độ phân giải (720x480) còn chiếm địa
vị
độc
tôn trong làng giải
trí phim ảnh.
Nhưng một vài năm trở lại đây, nó
phải lùi bước trước sự xâm lăng thị trường như vũ bão của phim HD,
HDTV và đĩa BluRay (BR disk) với độ nét cao(HD) lên đến 1920x1080 hay
1080p .
Nếu bạn là người ưa thích tải
phim HD (độ nét cao), nhạc lossless có đầy
trên mạng chắc sẽ hoa mắt trước vô số định dạng và nhiều thuật ngữ viết
tắt của chúng.
Vậy không có gì thừa nếu bạn biết
thêm về các chữ viết tắt ấy thật rành rẻ nhằm chọn lựa đúng dạng
file nào tốt nhất mới nên tải về.để khỏi phí công chờ đợi.
I) Các thuật ngữ chung dành cho phim
video HD,SD (standard definition: không HD):
Với sự bùng
nổ của máy tính và internet, nhu cầu trao đổi thông tin giữa
các nước ngày càng cấp thiết hơn, mọi người đều thấy còn bất tiện khi phải cần
upload cả DVD hay đĩa Blu ray qua mạng do kích thước của chúng quá
lớn hàng GB(4-40GB).
Vì thế,rất nhiều nhóm nghiên cứu,
cũng như các tổ chức đã nghiên cứu ra nhiều thuật toán khác nhau
nhằm nén các file video, âm thanh lại từ phiên bản gốc Blu Ray, HDTV, DVD
mà vẫn giữ được chất lượng ở mức cao nhất. Đó là vai trò chính của các
CODEC đang có trên mạng hiện nay.
1) Thế CODEC là
gì? CODEC là từ rút gọn từ (COmpressor/DECcompressor), còn được gọi thuật
giải (nén và giải nén).
MPEG 4 (Moving Picture Experts Group-4)
coi như một CODEC hàng đầu, thông dụng nhất hiện nay, còn biết như chuẩn nén
hình ảnh, âm thanh có độ bít rate
thấp.MPEG-4 còn được chia nhiều nhóm phụ như sau:
- phần hình ảnh video MPEG-4 hay Advanced simple profile (ASP) với 2 CODEC thông dụng là DivX, XviD.
- phần hình ảnh video MPEG-4 hay Advanced simple profile (ASP) với 2 CODEC thông dụng là DivX, XviD.
- phần âm thanh audio MPEG-4 hay sử
dụng AAC(Advanced Audio Coding) hỗ trợ cho video như MP3, AAC.
:- Chuẩn mã hoá video
MPEG-4 Advanced Video Coding (AVC) mới tiên tiến nhất dùng trong các phim HD
hiện nay, chính là CODEC H264.
a) DivX(Digital Video Express),
codec nổi tiếng từ lâu trong nhóm MPEG-4. Chất lượng coi như gần bằng MPEG 2
nhưng kích thước nhỏ chỉ bằng một nữa..
b)XviD (viết ngược lại Divx):cũng là
một CODEC MPEG 4. XviD kết hợp hài hoà giữa tốc độ,chất lượng, có
khả năng tuỳ biến cao, là một ASP
codec được giới chuyên môn đánh giá cao nhất.
Xvidcó thể nén file video được lưu
trữ dưới dạng .AVI,.OGM, .MP4 hay nhiều dạng khác. XviD cơ bản được coi
như giống DivX nhưng cho chất lượng tốt hơn nhiều
c) H264 hay Advanced Video Coding
(AVC): một loại codec cao cấp nhất, khả năng nén các tín hiệu HD-DVD hay
Bluray cựa mạnh thành một file có dung lượng nhỏ lại, chỉ bằng một nửa từ
5-20GB có độ phân giải rất cao 1080p hay 720p.
Hỗ trợ cho CODEC(H264) là một encoder mã nguồn mở, có tên là x264 (chính là từ thường ghi kèm trong tên các phim HD):
Td:
Robocop.1987.1080p.BluRay.x264-FSiHD.E.mkv
2) Các định dạng file video:Các định
dạng video phổ biến nhất hay gặp khi dùng máy tính để xem phim, đấy
là AVI, MKV, x264, MP4...
a) AVI và MKV là gì? chúng coi
như là các đồ chứa(container): loại dạng file có thể lưu trữ cùng
lúc nhiều thông tin video/audio khác nhau.
- AVI: (Audio Video
Interleave), định dạng Video phổ biến. nhất của DIVX, XVID. Nhược
điểm của file AVI là không thể chứa được âm thanh AAC, Vorbis và nhiều loại
khác nữa.
Định dạng video này hoàn toàn
tương thích tốt trogn mọi Windows,còn được Microsoft hỗ trợ .
- MKV: từ viết tắt của
"Matroska Video", dạng file đa năng nhất hiện nay, rất phổ biến
cho các phim HD, do hỗ trợ rất nhiều audio video& subtitle
stream nên play được ở nhiều chế độ video, âm thanh và phụ đề khác nhau
Chất lượng hình ảnh và âm thanh của
từng file MKV hoàn toàn tuỳ thuộc loại
codec của video, âm thanh mà nó chứa trong đó..
Container loại cũ phổ biến nhất là
AVI, MPEG (.mpg, mpeg), Quicktime (.mov), Real (.rm), wmv, MP4 (.mp4).
b) Các dạng chứa file(container)
khác thật mới nữa như là TS, TP , MPEG-TS, hay M2T (đều là các Transport
stream). Nhiều phim ca nhạc Hàn HDTV rất hay dùng dưới dạng TS, TP do hỗ
trợ nhiều file video, audio trong đó có cả H264 hay MPEG 2, âm thanh Mp3
và AC 3.
Nhưng 2 file này thật khó xử
lý khi cần trích xuất hay cắt nối không dễ dàng như MKV. Phải có công cụ
riêng như TS mixer, mới trích xuất được riêng phần video audio
hay thay đổi lại gì được.
c) WMV: (Windows Media Video)
dạng phim nén được phát triển, sở hữu của Microsoft. Ngoài khả năng tương thích
tốt với các phần mềm chơi nhạc, WMV còn được chơi trực tuyến thông qua
Internet.
d) MP4:
Lợi thế chính của MP4 là dung lượng lưu trữ khá nhỏ so với MPEG-2,.được
dùng nhiều vào các thiết bị cấm tay như Ipod, điện thoại di động.
e) MTS, M2TS cũng có
định dạng HD (
CODEC H 264) được ghi trong các may
quay phim như Sony, Canon, Panasonic.
Lưu ý riêng dạng M2TS chính là
định dạng căn bản của các đĩa Blu Ray gốc.
f) AVCHD(Advanced Video Codec High
Definition) là dạng thu HD hay SD được dùng trong các máy quay phim, đều
tựa trên nền tảng nén CODEC H.264/MPEG-4 .Âm thanh được nén dưới
dạng (Dolby AC-3). (còn tiếp)
II)So sánh các thuật ngữ viết
tắt
thường
dùng (TV rip, DVD rip, BR rip HD rip):
1) TVRip: bản thu nhỏ
nén (rip) video, audio từ TV.
2) DVDRip: bản rip của đĩa DVD
3) HD-rip có thể từ nhiều nguồn khác
nhau không chỉ Bluray mà còn là HDDVD, HDTV.
4) BD rip và HDTV rip: những bản rip từ đĩa Blu Ray hoặc HDTV chất lượng hình
ảnh âm thanh cao hơn DVDrip nhiều (1080p hay 720p) nhưng bù lại là dung
lượng rất cao, khoảng 5-30GB/ phim.
BDRip thường có dạng MKV nhưng
đôi lúc nó lại có dạng chuẩn như M2TS.
Hiện nay, giới sản xuất HDDVD
đã buông tay vì không sao cạnh tranh với đĩa BluRay cực nét, âm thanh cũng cực
chuẩn..
4) m-HD hay mini-HD: m-HD thường
được rip lại từ một bản HDrip 720P nhưng đã lược bớt các nội dung không cần
thiết, âm thanh, hình ảnh còn khá tốt. Dung lượng trung bình khoảng từ
1.5GB-6GB, cũng được lưu dưới dạng file .mkv.
5) nHD:dạng riêng chất lượng cao hơn
m-HD nhưng thấp hơn HD. Bản thân nHD cũng rip từ Bluray nhưng dùng bitrate thấp
hơn HD nhiều.
III) So sánh thuật ngữ tắt kèm theo
các phim tải về trên mạng :
1) CAM: Dạng ghi bằng
máy quay ngay trong rạp chiếu phim. hình ảnh và âm thanh khá tồi, có nhiều tạp
âm(cười, tiếng nói của khán giả); hình ảnh mờ do rung (nếu máy quay không có
giá đở )
2) TELESYNC (TS): giống bản CAM dù có bộ thu âm ngoài nhưng còn nhiều tạp âm trong rạp .
3) SCREENER (SCR): bản sao chép vào băng VHS, nhằm quảng cáo.
4) DVD-SCRENNER (DVDScr): Giống như
screener, nhưng được ghi lại từ DVD
5) WORKPRINT (WP): WP là bản
nháp của phim chưa hoàn thành
6) INTERNAL: bản dùng nội bộ. có
chất lượng thấp
7) WS:Wide
screen,FS: Full screen
IV)So sánh thuật ngữ dùng cho âm
thanh:
Giờ này, dân chơi nhạc không
còn mặn mà tải MP3 như những năm trước đây mà là đi tìm nơi nào chứa nhạc
lossless, có đuôi chung là FLAC..
FLAC với độ suy hao rất thấp
(Lossless) chuẩn nén này có thể nén nhỏ một file audio đuôi Wav lại còn
1/3 mà chất lượng âm thanh gần như không suy hao .
Sự tiện lợi của Lossless đó
chính là khả năng chia sẻ các file nhạc với mọi người mà vẫn giữ gần như nguyên
vẹn (Lossless) chất âm như bản gốc. Vậy các từ âm thanh như uncompressed, lossy
và lossless khác nhau ra sao?
1) Uncompressed với 2 định dạng thường thấy nhất là WAV và PCM( pulse-code modulation), trích ra từ đĩa CD audio nhưng không nén gì cả, giữ chất lượng âm thanh gốc..
2)Lossy Điển hình là dạng
MP3: Chúng được nén lại từ âm thanh gốc (CDA hay WAV) với kích thước file
thật nhỏ khoảng (1/10 WAV) bằng một thuật toán đặc biêt. bỏ đi một số tần số mà
tai người thường khó nhận biết.
Như vậy file nén MP3 có kích
thước rất nhỏ với chất lượng âm thanh thua sút một chút nhưng dữ liệu thì sai
khác hoàn toàn
MP3 hay WMA, ACC đều là
loại âm thanh nén Lossy compression (hay loại nén mất dữ liệu)
Uu điểm chính của nhạc MP3 là file
thật gọn nhẹ ,có thể chứa được nhiều bài hơn trên cùng một dung lượng, rất tiện
cho việc đem đi, điện thoại di động, PDA, Ipod..
3) Lossless là loại âm thanh trích
xuất nhằm thu được một file nhỏ hơn trong file gốc nhưng vẫn giữ được chất
lượng như ban đầu
Điển hình là 2 dạng FLAC hay APE(
Monkey’s audio): FLAC viết tắt của Free Lossless Audio Codec, nén
âm thanh tốt nhất, rất phổ biến hiện nay trên mạng.
Lossless cũng được nén từ âm thanh gốc nhưng thuật toán nén khác hẳn so với MP3: File nén lossless có kích thước chỉ còn bằng khoảng 1/2 - 1/3 file gốc nhưng lại không khác về mặt dữ liệu so với file gốc.
Sau đây là 8 định dạng video mà chúng ta hay gặp:
3gp – 3GPP Multimedia File
Định dạng 3GP là định dạng video được phát triển bởi dự án 3rd Generation
Partnership. 3GPP và 3GPP2 là các tiêu chuẩn được sử dụng cho mục đích
sáng tạo, phân phối và phát lại các tập tin đa phương tiện trên mạng
không dây 3G tốc độ cao. Định dạng này được sử dụng phổ biến trên điện
thoại có hỗ trợ quay phim. 3GP dựa trên chuẩn MPEG-4 - vốn bắt nguồn từ
định dạng QuickTime của Apple.Bạn có thể dùng chương trình VLC media player để chơi tập tin 3GP.asf – Advanced Systems Format File
ASF hay Advanced Systems Format File là định dạng được Microsoft phát
triển. Định dạng này được dùng để truyền tải các tập tin đa phương tiện
chứa văn bản, đồ họa, âm thanh, video và hoạt họa. File ASF chủ yếu là
tập tin Windows Media Audio và Windows Media video. Tập tin ASF chỉ đặc
tả cấu trúc của file audio hay âm thanh được truyển tải mà không chỉ rõ
phương pháp mã hóa.Microsoft Windows Media Player (kèm theo Windows) là chương trình phổ biến dùng để chơi tập tin asf này.
avi – Audio Video Interleave File
Định dạng AVI cũng được phát triển bởi Microsoft và chứa dữ liệu được mã hóa
theo các codec khác nhau. Bạn có thể dùng các codec như DivX để mã hóa
file AVI. Do đây là một định dạng rất phổ biển nên có rất nhiều chương trình có thể chơi định dạng này như VLC, Windows Media Player.
mov – Apple QuickTime Movie File
QuickTime Movie là định dạng được Apple phát triển. Đây là một định dạng đa
phương tiện phổ biến, thường được dùng trên Internet do ưu điểm tiết
kiệm dung lượng của nó. Để chơi định dạng QuickTime này, bạn dùng chương trình Apple QuickTime Player.mp4 –
MPEG-4 Video File
Định dạng MPEG-4 là một tiêu chuẩn được phát triển bởi Moving Picture
Experts Group, được sử dụng trên rất nhiều điện thoại và các thiết bị
chơi video (còn gọi là thiết bị chơi MP4). Định dạng MPEG-4 sử dụng một
định dạng nén riêng biệt cho video và audio. Video được nén với kiểu mã
hóa video MPEG-4 còn âm thanh thì được nén theo kiểu mã hóa AAC.Bạn có thể dùng VLC để chơi file MP4.
rm – Real Media File
Real Media là định dạng được phát triển bởi RealNetworks. Real Media chứa cả
thông tin về video (RealVideo) và âm thanh (RealAudio) và thường được
dùng để truyền tải các tập tin đa phương tiện thông qua internet.Tập tin RM có thể được chơi bằng chương trình RealPlayer.
vob – DVD Video Object File
Định dạng VOB chủ yếu liên quan đến DVD Video Movie File. Một tập tin VOB thường chứa các luồng đa công (multiplex) gồm: video, âm thanh và phụ đề.Bạn có thể dùng VLC để chơi file VOB.
wmv – Windows Media Video File
WindowsMedia Video là một định dạng file chính mà bạn hay gặp hàng ngày. File
Windows Media chứa video được mã hóa theo bộ codec Windows Media Video
và âm thanh được mã hóa theo codec Windows Media Audio codec.Bạn có thể dùng Microsoft Windows Media Player để chơi tập tin .wmv.
Sưu tầm từ Internet